Phương pháp nhiều người thắng cử Hệ_thống_đầu_phiếu

Số ghế các đảng ở Đức thắng trong cuộc bầu cử liên bang, một điển hình của hệ thống đầu phiếu theo tỉ lệ.

Phương pháp này thường được dùng cho các cuộc bầu cử cơ quan lập pháp. Các ứng viên tham gia trong loại hình bầu cử này thường được quan tâm một cách tổng thể hơn là từng ứng viên cụ thể. Chính vì lý do này, phương pháp nhiều người thắng cử thường được áp dụng cho đại diện tỷ lệ, có nghĩa là nếu một đảng nào đó chiếm x% số phiếu bầu, thì nó cũng sẽ chiếm khoảng chừng ấy phần trăm ghế trong bộ phận lập pháp, hay cụ thể hơn là quốc hội hay nghị viện.

Các phương pháp không theo tỉ lệ và bán tỉ lệ

Nhiều phương pháp đầu phiếu nhiều người thắng cử chỉ là sự mở rộng của phương pháp một người thắng. Ở đầu phiếu khối (bloc voting), mỗi cử tri bỏ phiếu cho N ứng viên và N ứng viên có nhiều phiếu nhất sẽ thắng cử. Chính vì có xu hướng thắng áp đảo (landslide victory) của nhóm người thắng cử nên phương pháp này không có tính tỉ lệ. Có hai phương pháp khác tương tự cho nhiều người thắng là phương pháp đầu phiếu không chuyển nhượng đơn (Single Non-Transferable Vote, hay SNTV) – cử tri chỉ được bầu cho một ứng viên, và phương pháp đầu phiếu tích lũy như được nói ở trên.

Không giống như đầu phiếu khối, các cuộc bầu cử sử dụng đầu phiếu không chuyển nhượng đơn hay đầu phiếu tích lũy có thể đạt được tính tỷ lệ nếu cử tri sử dụng đầu phiếu chiến thuật (tactical voting) hay việc đề cử chiến lược (strategic nomination).

Chính vì hai phương pháp trên chỉ khuyến khích kết quả có tỷ lệ chứ không bảo đảm điều đó nên chúng được xem là bán tỉ lệ. Còn một số phương pháp khác cũng thuộc dạng bán tỉ lệ là phương pháp hỗn hợp như đầu phiếu song song.

Phương pháp tỉ lệ

Bài chi tiết: Đại diện tỉ lệ

Các phương pháp tỉ lệ theo đúng nghĩa sẽ bảo đảm tính cân xứng bằng cách mỗi ứng viên thắng cử sẽ đại diện cho số cử tri tương xứng. Số lượng cử tri này được gọi là hạn ngạch (quota). Ví dụ như, hạn ngạch là 1000 cử tri, thì mỗi ứng viên được bầu phản ánh nguyện vọng của 1000 cử tri đó, trong giới hạn sai số. Chúng ta có thể đo được bằng việc dùng Chỉ số Gallagher (Gallagher Index, least squares index – chỉ số bình phương nhỏ nhất).

Các hệ thống tỉ lệ nhất đang được dùng đều dựa trên nguyên tắc đại diện tỉ lệ theo danh sách đảng (party-list proportional representation). Theo nguyên tắc này, cử tri bầu cho các đảng thay vì cho các ứng viên riêng lẻ. Với mỗi hạn ngạch số phiếu mà một đảng nhận được, tương ứng với một trong những ứng viên của họ nhận được một ghế trong hội đồng lập pháp. Tỉ lệ cử tri được làm tròn để tương ứng với số ghế trong hội đồng lập pháp.

Các phương pháp phân phối số ghế có thể được liệt chung vào phương pháp bình quân cao nhất (highest averages method) và phương pháp số dư lớn nhất (largest remainder method). Phương pháp số dư lớn nhất thiết đặt một hạn ngạch cụ thể dựa trên số cử tri, trong khi phương pháp bình quan cao nhất như phương pháp Sainte-Laguëphương pháp d'Hondt lại quyết định hạn ngạch trực tiếp bằng cách chia số phiếu mà đảng đó nhận được cho một dãy số. Dãy số này tùy thuộc vào mỗi phương pháp cụ thể.

Phương pháp bán tỉ lệ

Một phương pháp điển hình của phương pháp đầu phiếu bán tỉ lệ là đầu phiếu tích lũy (cumulative voting – CV). Phương pháp này là một phương pháp thường dùng ở những nơi cử tri có quyền bỏ phiếu khác nhau như ở các công ty cổ phần dùng một cổ phiếu, một phiếu bầu. Đầu phiếu tích lũy còn được dùng ở phương pháp bầu cử nhiều người thắng như ở bỏ phiếu thành lập ban lãnh đạo công ty.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Hệ_thống_đầu_phiếu http://www.citizensassembly.bc.ca/resources/submis... http://theorem.ca/~mvcorks/code/voting_methods.htm... http://xaravve.trentu.ca/pivato/Teaching/voting.pd... http://www.accuratedemocracy.com/ http://www.discover.com/issues/nov-00/features/fea... http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id... http://www.mfo.de/programme/schedule/2004/11b/OWR_... http://fc.antioch.edu/~james_green-armytage/voting... http://www.hss.caltech.edu/Events/SCW/Papers/merlv... http://www-2.cs.cmu.edu/~conitzer/MLEvotingUAI05.p...